Hoe werkt een atoomklok

Gepubliceerd op 25 april 2020 | Last revision 27 december 2022

Een atoomklok of atomische klok is een bijzonder soort klok. Deze klok maakt gebruik van trillingen van atomen om de exacte tijd aan te geven. De tijdmeting die atomische klokken doen geldt als de meet nauwkeurige tijdweergave ter wereld.

atomic_clock_drgarcia_from_in_motion_cc_by_sa_cropped

Dit komt omdat, los van plaatsen en omgeving, atomen ongelofelijk gelijkmatig trillen. De tijdsafwijking van deze klokkensoort is dan ook niet meer dan één seconde in de ongeveer vijf miljard jaar. Omgerekend betekent dit, voor de wiskundeliefhebbers onder ons, een nauwkeurigheid die 6×10 −18 bedraagt. Daar kun je je klok gerust op gelijk zetten, want zo nauwkeurig krijg je de tijd op geen enkele andere manier afgesteld!

Hoe zet je je horloge gelijk met een atomische klok?

Kun je horloges gelijkzetten op de atomische tijdmeting? En zo ja: hoe doe je dat dan precies? Dit kan gelukkig. Wil je een horloge dat exacte de juiste tijd aangeeft en zich ook automatisch aanpast aan de tijdzones, dan kun je het beste een radiogestuurde horloge kopen. Dit zijn horloges die via een digitale verbinding altijd perfect gelijklopen me de atomische klok. Ook is het mogelijk om de klok gelijk te zetten via een website die de exacte tijd van een atoomklok weergeeft. Deze laatste optie is natuurlijk niet helemaal perfect uit te voeren, maar je kunt jouw horloge via een dergelijke website wel heel nauwkeurig afstellen.

Korte geschiedenis van atomische klokken

De atomische klok, althans de voorlopers hiervan, heeft nog niet zo'n heel lange geschiedenis. De eerste atomische klok, die werkt via cesium, werd in het jaar 1955 ontwikkeld door Louis Essen, die werkzaam was bij het National Physical Laboratory in Teddington, een plaats in de buurt van Londen. De klok die hij ontwikkelde bleek preciezer te zijn qua voorspelbaarheid dan het ronddraaien van de aarde zelf. Vanwege de invoering van atomische klokken in de jaren vijftig, werd in 1967 besloten om de definitie van de 'seconde' aan te passen. Verder werd internationaal, in 1972, een vernieuwde tijdschaal met tijdzones, die gebaseerd was op de atoomklokken, ingevoerd. In februari 2010 maakten Amerikaanse wetenschappers bekend dat ze een atomische klok hadden gemaakt die nog preciezer de tijd aangaf dan de al bestaande varianten. De afwijking van deze klok bedraagt minder dan één seconde in de 3,7 miljard jaar.

Voordelen & toepassingen van atoomklokken

Atoomklokken hebben natuurlijk als grootste voordeel dat ze de tijd perfect aangeven, tot op de milliseconde nauwkeurig. Prettig is dat, voor welke toepassing je ze ook nodig hebt, atoomklokken altijd volledig te vertrouwen zijn. Je weet dus altijd exact hoe laat het is. Zeker voor gebruik in sporten waarbij milliseconden een rol spelen, zijn atoomklokken een uitkomst. Discussie over een close finish is met atoomklokken nagenoeg uitgesloten. In de tweede plaats is een echte meerwaarde van atoomklokken hun ongevoeligheid voor de omgeving. Temperatuurschommelingen en magnetische velden hebben geen invloed op het tijdverloop van atoomklokken. Om deze reden worden de atomische klokken gebruikt in veel sectoren, zoals de wetenschap, door de media en in de sportwereld.